گفت و گو با دکتر ابراهیم آقامحمدی استاد دانشگاه و متخصص امور بین الملل

تبادل اطلاعات علمی، فناوری و پژوهشی بین كشورهای دنیا می‌‌تواند به توسعه و پیشرفت جوامع كمك ارزنده‌ای كند. ایجاد این ارتباط نیازمند دخالت نهادهای دولتی است تا بهتر و بیشتر این فرایند صورت گیرد. این در حالی است كه در عصر جدید، دیپلماسی علم و فناوری و مبادله فناوری در سطح بین‌المللی از مولفه‌های توسعه هستند.

اینكه دیپلماسی علمی کشور ضعیف است و این ضعف به ارتباط علمی و فناوری لطمه می‌زند، نشان از ضعف دانشگاه‌ها و نهاد‌های دولتی دارد. امروزه دانشگاه و فناوری مرز نمی‌شناسد و این مهم محدود به یک کشور خاص نیست، بلکه باید مبادله علمی و فناوری با کمک دستگاه‌هایی مانند وزارت خارجه و معاونت فناوری رئیس جمهوری شکل بگیرد تا این خلا را جبران كند.

در حالی كه دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم و کارآفرینی حرکت می‌کنند، می‌بینیم به نوعی تحول در حوزه دانش و دانشگاه ایجاد شده است و بر خلاف گذشته صرفاً به وظایف و فعالیت‌های آموزشی پرداخته نمی‌شود.زیرا در كنار آموزش، پژوهش نیز حرف‌هایی برای خود دارد.

دغدغه امروز دانشگاه‌ها در حوزه پژوهش، ارتباط با مراکز صنعتی و اقتصادی کشور و دنیای بیرون است، البته همه دانشگاه‌ها برای ارتقای سطح علمی خود باید یه این سمت حرکت کنند و حوزه فناوری و پژوهش را در عرصه‌های گوناگون به ویژه عرصه‌های بین‌المللی گسترش دهند. استان مرکزی از لحاظ پژوهشی وضعیتی تقریباً مشابه سایر دانشگاه‌های کشور دارد. از آنجا که این استان به دلیل داشتن دانشگاه‌های معتبر و دانشجویان بسیار، قطب دانشگاهی نیز به شمار می‌رود، باید فعالیت‌های پژوهشی و فناوری آن نیز چشمگیر و قابل لمس باشد. از سوی دیگر مرکزی یک استان صنعتی است، از این رو ضرورت توجه به حوزه تحقیق و پژوهش در آن بیشتر از استان‌های دیگر به نظر می‌رسد. دانشگاه‌های پایه و اصلی مانند دانشگاه‌ اراک، دانشگاه‌ آزاد اسلامی و دانشگاه‌ صنعتی، قطب‌های اصلی دانشگاهی استان به شمار می‌روند كه به سمت فعالیت در حوزه فناوری حرکت می‌کنند، اما باید چشم‌انداز این فعالیت‌ها در این حوزه ترسیم شود. همچنین دستاوردهای پژوهشی باید ملموس شود و آثار آن کاربردی‌تر باشد تا مردم بتوانند آثار آن را در جامعه و زندگی خود ببینند. این بدان معناست كه برای رسیدن به این هدف باید به سمت پژوهش‌های کاربردی حرکت كرد.  بخشی از صنایع استان مشکلات پژوهشی دارند. این در حالی‌ است که در جهان واحد پژوهش از واحدهای مهم و اثربخش هر صنعت به شمار می‌رود، زیرا نتیجه فعالیت پژوهشی و تحقیقاتی در یك واحد صنعتی نوآوری و خلاقیت است.

توجه به مراکز دانش ‌‌بنیان نیز از دیگر موضوعات مهمی است كه در چند سال اخیر به آن پرداخته شده است. در واقع توسعه بر مبنای اقتصاد دانش ‌بنیان بخشی از اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود كه مقام معظم رهبری نیز بر آن تاكید دارند. قطعا با تقویت مراکز دانش‌ بنیان به تحکیم و تحقق اقتصاد مقاومتی خواهیم رسید كه این مهم میزان آسیب‌پذیری اقتصاد و صنعت را در مقابل هر گونه تهدیدی کاهش می‌دهد.

نبود یا ضعف ارتباط بین صنعت و دانشگاه و بین دانشگاه و جامعه مساله مهمی است. این در حالی است كه جامعه، صنعت و دانشگاه هر یک در مسیر جداگانه خود حرکت می‌كنند. این 3 حوزه خود را بی‌نیاز از یکدیگر احساس می‌کنند،. به همین دلیل صنایع آسیب‌ها و ناتوانی در به روز رسانی خود را درک کرده‌اند، اما اینكه به سمت دانشگاه‌ها نمی‌روند جای سؤال دارد. از سوی دیگر دانشگاه‌ها نیز نیازسنجی نمی‌شوند و فعالیت خود را متناسب با آمایش پژوهشی پیش نمی‌برند. دیپلماسی علم و فناوری و مبادله اطلاعات علمی امروزه از مولفه‌های توسعه به شمار می‌روند. به همین دلیل دانشگاه‌ها نباید حیطه فعالیت خود را محدود سازند، بلکه باید به سمت دانشگاه‌های بین‌المللی حرکت کرده و این ارتباطات را بیش از پیش ایجاد و تقویت کنند. در این زمینه استادان باید روابط خود با خارج از کشور را تقویت بخشند و در نشست‌های علمی و بازدیدهای علمی حضور پر رنگ داشته باشند تا شرایط انتقال دانش و فناوری از خارج به داخل فراهم شود.