گفتگو با مهندس سیدرضا نبوی عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی :

ناکارآمدی مجلات و همایش‌های نامعتبر

در چند سال اخیر، با توجه به رشد علمی کشور شاهد پیدایش مجلات و همایش های نامعتبر و جعلی هستیم که هم اکنون به معضلی برای جامعه علمی کشور تبدیل شده است.

 وی ادامه داد: این پدیده که چند سالی از عمر آن می گذرد باعث سردرگمی محققان و پژوهشگران کشور شده و روز به روز بر کمیت آنها افزوده می شود. با توجه به اینکه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بارها درباره مجلات علمی و همایش های نامعتبر و جعلی هشدار داده است اما بی اطلاعی برخی از محققان و پژوهشگران موجب می شود که بازار این نوع مجلات و همایش ها داغ شده و تجارت پرسودی را برای متصدیان آنها به ارمغان بیاورد.

 عضو نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی اراک تصریح کرد:  استادان دانشگاه ها برای ارتقاء رتبه علمی و دانشجویان مقطع دکتری به منظور فارغ التحصیلی از مهم ترین متقاضیان چاپ مقاله در مجلات جعلی و نامعتبر هستند که معمولا هزینه ای بین ۶۰۰ هزار تومان الی ۲ میلیون تومان برای انتشار هر مقاله در مجلات پیشنهادی پرداخت می نمایند و مهم ترین متقاضیان همایش ها و کنفرانس های جعلی و نامعتبر دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد جهت دریافت نمره پژوهشی پایان نامه هستند.

وی در ادامه اظهار داشت: مجلات جعلی با استفاده از هویت مجلات بین المللی اقدام به ایجاد وب سایت های اختصاصی با همان مشخصات مجلات بین المللی و معتبر می کنند و با فریب دادن محققان و پژوهشگران و همچنین دریافت هزینه های غیرمعقول، بدون انجام فرآیند داوری و به سرعت مقاله آنها را در وب سایت های جعلی خود منتشر می کنند. این مجلات معمولا اقدام به جعل هویت مجلات بین المللی معتبری که دارای وب سایت نیستند یا فقط در قالب نسخه چاپی منتشر می شوند، در دستور کار خود قرار می دهند.

 سیدرضا نبوی افزود: اگر چه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اقدام به تهیه لیستی از مجلات نامعتبر و جعلی کرده است اما هنوز اقدامی برای شناسایی همایش ها و کنفرانس های جعلی و نامعتبر انجام نشده است و سرعت شناسایی و معرفی مجلات نامعتبر نیز قابل قبول نیست و انتظار می رود قوانینی در ارتباط با برگزاری همایش ها و کنفرانس ها داخل کشور وضع شود. البته فعالیت های بسیار خوبی نیز توسط برخی از اساتید برجسته دانشگاه های معتبر کشور جهت مبارزه با فساد علمی و جلوگیری از گسترش آن انجام شده است. یک نمونه از این فعالیت ها راه اندازی وبلاگ “استادان علیه تقلب” در جهت مبارزه با تخلف و تقلب علمی در دانشگاه ها می باشد.

 وی خاطرنشان کرد: پذیرش نجومی دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی بخصوص کارشناسی ارشد و به طبع آن افزایش تعداد پایان نامه ها و تقاضا برای ارائه مقالات ISI و بدون توجه به کیفیت آنها منجر به انحطاط دانشگاه های کشور می شود.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: از این رو به پژوهشگران و محققان کشور که قصد چاپ مقالات خود که حاصل ماه ها تلاش خود هستند توصیه می کنم از ارسال مقاله به مجلاتی که مواردی از قبیل عدم درج مشخصات کامل مجله (مانند عنوان، محورها، شاپا، کشور، آدرس، تلفن و …، درخواست هزینه داوری، پذیرش فوری و عدم انجام فرایند داوری، پذیرش مقالات بی کیفیت، نمایه نبودن در سایت هایی مانند ISI، Scopus ، عدم درج اعضای هیات تحریریه، چاپ انبوهی از مقالات ناهمگون در هر شماره، مولفین تعداد زیادی از مقالات مربوط به یک کشور باشد و دارای آدرس نامتعارف اینترنتی باشد، در آنها مشاهده می شود خودداری نمایید.

 وی عنوان کرد: عدم درج مشخصات کامل همایش در سایت (برگزار کننده، تاریخ برگزاری و … )، برگزاری بصورت مجازی، متولی برگزاری آن دانشگاه یا نهادهای علمی قابل تایید نباشد، داشتن محورهای کلی و ضعیف، دادن خدماتی غیرموجه مانند ارائه گواهی پذیرش پیش از موعد و چاپ در مجلات ISI، عدم درج اعضای کمیته علمی و کمیته اجرایی، تغییر و تمدید پی در پی همایش، عدم درج نوع ارائه در گواهی پذیرش (شفاهی یا پوستر)، دبیر علمی یا دبیر اجرایی همایش از اعضای هیات علمی دانشگاه ها نباشد و عدم نمایه سازی در سایت های معتبر (مانند SID، ISC و … ) از راهکارهای شناسایی همایش ها و کنفرانس های نامعتبر می‌باشند.

  عضو باشگاه پژوهشگران جوان در پایان تأکید کرد:  بنده از تمامی دانشجویان و پژوهشگران تقاضا دارم حتما نکات ذکر شده را مورد توجه قرار دهند تا از سودجویی افراد و شرکت ها جلوگیری شود و در صورت مشاهده هرگونه موردی نسبت به اطلاع رسانی آن اقدام نمایند تا بلکه تب این تجارت پرسود و غیرقانونی فروکش کند چرا که برخورد و جلوگیری از این نوع اقدامات نیاز به همکاری دانشجویان و پژوهشگران دارد.